Het is al niet eenvoudig om innovatie binnen de muren van je eigen organisatie te bevorderen, dus hoe creëer je succesvolle innovaties als het gaat om het vinden van oplossingen waarbij een hele (bedrijfs)keten, sector of netwerk betrokken is? Hoe krijg je een divers en uitgebreid netwerk bestaande uit verschillende organisaties – oftewel een business ecosysteem – in beweging? Hoe stimuleer je samenwerking? In dit artikel licht ik de acht meest relevante succesfactoren toe van een succesvol hightech innovatie-ecosysteem.
De bevindingen komen vanuit mijn (onafhankelijke) onderzoek dat ik heb gedaan naar het innovatie-ecosysteem waarbinnen ASML actief is, waarbij 22 CEO’s en bestuursleden van de grootste toeleveranciers in de Brainport regio zijn geïnterviewd. Het fascinerende binnen dit systeem is dat iedereen met elkaar concurreert en samenwerkt. Elke individuele partner heeft een verantwoordelijkheid tegenover het hele ecosysteem. Dit vergt een enorm aanpassingsvermogen van elk bedrijf.
Het ecosysteem rondom ASML
ASML, een spin-off van Philips en gevestigd in Veldhoven, is leverancier van machines voor de halfgeleiderindustrie waarmee andere bedrijven zoals Samsung en Intel, chips kunnen maken. Het ecosysteem rondom ASML bestaat uit meer dan 100 partnerbedrijven. 90% van de onderdelen voor elke chipmachine die ze produceren, wordt geleverd door deze externe partners. Het betreft een uiterst complex ecosysteem waarbinnen een grote wederzijdse afhankelijkheid geldt: ASML is volledig afhankelijk van het netwerk partners. De productie van een chipmachine duurt ongeveer achttien maanden, een periode waarbinnen de specificaties waar de partners mee te maken hebben voortdurend veranderen.
Voortdurend in ontwikkeling
Het volledige ecosysteem is voortdurend in ontwikkeling. ASML zal naar alle waarschijnlijkheid de komende jaren een sterke omzetgroei laten zien dankzij de stijgende populariteit van de EUV-technologie. Om een duurzame groei te realiseren zal dit ook gepaard gaan met uitdagingen op andere aspecten dan waar voorheen mee omgegaan moest worden.
Deze ecosystemen bestaan overigens niet alleen uit bedrijfsorganisaties en hun toeleveranciers, maar ook uit overheidsinstellingen, toezichthouders, universiteiten en individuen. Daarom heb ik verschillende respondenten uit deze lagen in het ASML ecosysteem geïnterviewd. Dit resulteerde (onder andere) in een aantal succesfactoren, die ik hieronder in willekeurige volgorde kort uiteen zal zetten.
1. Aanwezigheid van een initiatiefnemer
Niemand is eigenaar van het ecosysteem, maar er moet wel een initiatiefnemer zijn. Het ecosysteem ontstaat rond een platform waaraan de partners waarde kunnen toevoegen. In het geval van ASML is dit de chipmachine waarvoor de partners onderdelen, kennis en technologie kunnen leveren. De initiatiefnemer moet zorgen voor een duidelijke, gedeelde visie, strategie en doelstellingen, zodat het ecosysteem zich verder kan ontwikkelen.
2. Flexibiliteit
Een andere belangrijke succesfactor voor het ecosysteem is flexibiliteit: de toeleveringsketen moet in staat zijn om een crisis te doorstaan. ASML is actief in een zeer cyclische markt, wat heel wat uitdagingen met zich meebrengt. Er wordt tevens veel geïnvesteerd in onderzoek & ontwikkeling, niet alleen door ASML, maar ook door de partners. Er is veel flexibiliteit nodig om dit systeem overeind te houden en om met de conjunctuurgevoeligheid mee te bewegen.
Oplossing bij crisis
Alle betrokkenen hebben in 2000 de gevolgen van een enorme laagconjunctuur ondervonden: we kunnen het ons nu bijna niet meer voorstellen, maar toentertijd stagneerde de vraag naar ASML’s producten, wat op zijn beurt resulteerde in een lagere vraag vanuit ASML aan zijn leveranciers. Veel toeleveranciers kwamen in de problemen en de keten dreigde hierdoor veel kennis en innovatie te verliezen. Tijdens deze crisis is ASML met haar partners om de tafel gaan zitten om de situatie het hoofd te bieden en plannen te bedenken om soortgelijke scenario’s in de toekomst te voorkomen. In deze tijd werd het QLTC-model aangenomen om leveranciers te beoordelen en te ontwikkelen op het gebied van Kwaliteit, Logistiek, Technologie en Totale Kosten, om transparantie te creëren in de prestatie-eisen en de risico’s te verlagen. Dit vereist een gedegen informatievoorziening naar alle partners. Het doel van een betere en snellere stroom van (realtime) informatie is dat het de verschillende partners binnen het systeem in staat stelt om sneller op veranderende omstandigheden te kunnen inspelen waardoor het systeem in zijn totaliteit een grotere flexibiliteit heeft.
3. Efficiëntie
Efficiëntie is de sleutel tot een tijdige time-to-market binnen het ecosysteem, met name belangrijk in de halfgeleiderindustrie vanwege de grote investeringen die binnen deze sector nodig zijn. Om tot een soepele bedrijfsvoering te komen, is het belangrijk dat alle partners ‘dezelfde taal’ spreken; dat ze dezelfde databases gebruiken, toegang hebben tot dezelfde informatiebronnen, dezelfde certificeringen gebruiken. et cetera. Een gedeelde bedrijfscultuur is ook belangrijk. Daarom investeren bedrijven in ontwikkelingsprogramma’s om hun cultuur naar hun partners over te brengen. Bovendien is het, zoals zoals voor het vergroten van de flexibiliteit, ook voor de efficiëntie belangrijk de informatie-asymmetrie te beperken. Ook de interne processen als het product life time management moeten op elkaar worden afgestemd.
4. Communicatie
Om de informatiestroom op gang te houden, moet de communicatie op de juiste manier worden opgezet. Informatie is nodig op verschillende niveaus. Ten eerste op operationeel niveau, door informatie te delen over processen en gebruikte materialen. Ten tweede op tactisch niveau, door doelstellingen te delen en afspraken te maken over verschillende aspecten van de samenwerking. En tot slot op strategisch niveau, door ambities voor groei op elkaar af te stemmen. Indien ASML tegemoet wil komen aan een toenemende vraag, zullen ook de toeleveranciers hun capaciteit moeten verhogen. Dit betekent dat er groei binnen het volledige ecosysteem plaats zal vinden zodat elke individuele partij kan groeien. ASML, oftewel de initiatiefnemer binnen het ecosysteem, helpt de leveranciers daarbij.
5. Allocatie van middelen
Bij het investeren in middelen, worden deze middelen ook voor andere markten en sectoren ingezet. Dit maakt organisaties en het hele ecosysteem veel robuuster. Bovendien kunnen de middelen van partners over de keten verdeeld worden om risico’s te beperken en een snellere time-to-market te realiseren. Voordat een langdurige samenwerking aangegaan wordt, is het echter belangrijk om inzicht te hebben in de ambities van alle betrokkenen en in de competenties en middelen van de partner en om afspraken te maken over hoe te handelen als de samenwerking niet loopt zoals bedoeld.
6. Co-creatie
Om een kortere ontwikkelingsperiode, een hogere productiekwaliteit en een snellere time-to-market te bereiken, loont het de investering om leveranciers en partners in een zo vroeg mogelijk stadium bij het proces te betrekken. Leveranciers hebben immers veel kennis over de onderdelen die ze leveren, en die kennis kan de hele keten ten goede komen. Wanneer is een onderdeel bijvoorbeeld verouderd? Hoe snel kan de productie worden opgeschaald? Wat zijn de exacte specificaties? Al deze factoren hebben invloed op de totale productietijd. Toeleveranciers nemen steeds meer hun verantwoordelijkheid om de samenwerking op dit gebied te bevorderen. Ze organiseren bijvoorbeeld informatiedagen voor hun klanten, of zetten op eigen initiatief samenwerkingsverbanden op met andere leveranciers om één automatiseringsoplossing te bieden voor gezamenlijke klanten.
Verleggen van ontwikkeling
Daarnaast delegeert ASML steeds meer ontwikkelingsactiviteiten naar de keten. In plaats van bepaalde onderdelen en/of submodules te bouwen op basis van specificaties van ASML, zijn ze nu steeds vaker zelf verantwoordelijk voor de ontwikkeling en productie van nieuwe generaties technologieën of submodules. Een gevolg daarvan is dat er goede afspraken gemaakt moeten worden over intellectueel eigendom (IP): wie is eigenaar van de technologie in een scenario waarin iedereen heeft bijgedragen aan de ontwikkeling ervan?
7. ‘Ecosysteem verbinders’
Het zakelijke ecosysteem moet bij elkaar worden gehouden. Daarom is het belangrijk dat er continue nieuwe verbindingen en connecties aan worden gegaan. Dit is niet de taak van een specifieke organisatie, maar een rol die door iedereen op zich moet worden genomen; bedrijven, overheden en individuen. Het is belangrijk om het ecosysteem als een holistisch geheel te zien, vanuit de systeemtheorie, en niet alleen naar de eigen kortetermijnbelangen te kijken. Traditionele leiderschapsbenaderingen vanuit 100% controle werken niet in deze context. Als je relaties wilt creëren waarin mensen kennis en ideeën delen, moet dit gefaciliteerd worden. Dat betekent dat er ruimte, vrijheid en verantwoordelijkheid nodig is zodat medewerkers, partijen en partners hun eigen initiatieven voor kennisdeling te ontwikkelen. Vervolgens zal de kennis zijn weg door het systeem moeten vinden. ‘Ecosysteem verbinders’ (oftewel de ‘webbers’ zoals Prof. dr. Annemieke Roobeek dit in dit artikel omschrijft) spelen hier een belangrijke rol in. Dit is geen nieuw idee, maar veel bedrijven vinden het nog steeds moeilijk te implementeren.
8. Vertrouwen
Is vertrouwen een succesfactor in dit ecosysteem, of eerder een vereiste voor de voorgaande factoren? Mijn vermoeden is het laatste. Het is belangrijk dat partners inzien dat vertrouwen een voorwaarde is om duurzaam concurrentievoordeel binnen het hele systeem te ontwikkelen. Wederzijds vertrouwen is van vitaal belang voor het ecosysteem, en tegelijkertijd is het ook het moeilijkst te bereiken in een concurrerende markt.
Niet iedereen kan zijn partners gemakkelijk openheid, vertrouwen of voldoende flexibiliteit bieden, en bovendien hangt de opzet van het ecosysteem af van de bedrijfstak en de mate van concurrentie. Iedereen is het er echter unaniem over eens dat er moed en daadkrachtig leiderschap nodig zijn om een succesvol innovatief bedrijfsecosysteem te creëren. Hierbij sluit ik graag af met een bekend citaat van Darwin: “Het is niet de sterkste van de soort die overleeft, noch de meest intelligente, maar degene die het meest reageert op verandering.”
=======================
Deze bevindingen zijn onder andere bij bijeenkomst van Page Executive en Michael Page gepresenteerd. Lees hier meer informatie over Michael Page.
Mocht je ook interesse hebben in de verzorging van een presentatie, of meer informatie wensen, neem dan dan gerust contact met mij op.